نیاز کشور به تولید مواد پروتئینی اعم از گوشت، مرغ و تخم مرغ و همچنین نیازهای جدیدی که به پرورش پرندههای مختلف ایجاد شده است باعث شکل گیری یک صنعت بزرگ دام و طیور در کشور گردیده است. به طوری که سالانه بیش از دو میلیون و سیصد هزار تن مرغ، هشتصد هزار تن گوشت و نهصد و پنجاه هزار تن تخم مرغ در کشور تولید میشود. شکل گیری هر صنعت مسائلی را هم حول آن پدید میآورد. اختلافاتی ممکن است بروز کند و یا نیاز به ارزیابیهایی وجود داشته باشد. از همین رو کارشناس رسمی دادگستری محصولات دامی و کارشناس رسمی دادگستری رشته دامپروری و دامپزشکی هر کدام به با صلاحیتهایی مشخصی به بررسی امور این حوزه میپردازند.
در این مقاله برآنیم تا کلیاتی در خصوص لزوم ارزیابیهای واحدهای دام و طیور و همچنین شاخصهایی جهت ارزیابیهای مختلف طرح کنیم. در سایتهای کارشناس رسمی دادگستری محصولات دامی و دامپروری و دامپزشکی در خصوص ارزیابی مشکلات، خسارات، قیمت و سایر موضوعات به تفکیک مقالاتی را نگاشتهایم. بنابراین در ادامه تنها مقدمهای بر ارزیابیهای این رشته خواهیم نگاشت.
ارزیابی واحدهای دامی به چه منظور صورت میگیرد؟ کارشناسان ما با موراد مختلف و متعددی جهت ارزیابی مواجه میشوند. ارزیابی میزان خسارت به واحدهای دامی، ارزیابی قیمت واحدها، ارزیابی محصولات تولیدی آنها، ارزیابی خوراک دام، ارزیابی جهت برآورد قیمت در خصوص دریافت تسهیلات و یا پرداخت بدهیها و مواردی از این قبیل.
حال نکاتی کلی و اساسی در خصوص شیوه ارزیابی. اولین نکتهای که کارشناس در خصوص ارزیابی باید تعیین کند دلیل ارزیابی است. برای مثال ممکن است هدف از ارزیابی شما تعیین قیمت باشد اما تعیین قیمت به چه منظور؟ گاها ممکن است برای دریافت تسهیلات و یا موارد دیگر نیاز باشد تا یک واحد دامی را ارزیابی کنیم. این ارزیابی شامل تاسیسات، تجهیزات، مجوزها، برندها، دارائیها و غیره هستند. اگر ارزیابی برای خرید یا فروش باشد قاعدتا قیمت تعیین شده توسط کارشناس باید مطابق عرف بازار و واقعیتهای آن باشد. مثلا ممکن است یک دستگاه جوجه کشی ده میلیون تومان قیمت داشته باشد اما چون دستگاه کارکرده محسوب میشود هر چند ارزش و کارکرد خود را هم حفظ کرده باشد ممکن است در بازار کمتر از هشتاد درصد قیمت واقعی آن خریداری شود. اما ممکن است مورد ارزیابی تعیین ارزش یک واحد دامی باشد. قاعدتا در تعیین ارزش ملاک کارکرد تجهیزات است نه قیمتی که قرار است به فروش برسد.
نکته دوم در ارزیابی خسارتهاست. فرض کنید یک واحد دام یا طیور به دلیل آتش سوزی دچار خسارت شده باشد و تجهیزات آن شامل بیمه باشند. کارشناس در این مورد با دریافت لیست وظیفه دارد تا اولا از وجود کالا و تجهیزات در آتش سوزی اطمینان حاصل کند و نهایتا اقدام به تعیین خسارت کند. تعیین خسارت این کالاها بر مبنای قیمت واقعی کالا در بازار منهای استهلاک آن خواهد بود. بنابراین در این ارزیابی هم کارکرد و هم ارزش ملاک برآورد خسارت خواهد بود.
نکته سوم در ارزیابی محصولات دامی است. مهمترین محصول دامی که معمولا مورد ارزیابی قرار میگیرد چرم و سالامبور است. باز هم دلیل ارزیابی در اینجا اهمیت دارد. چرم بسته به این که متعلق به کدام منطقه باشد اهمیت دارد. برای مثال فرض کنید که فردی چرم ایتالیایی خریداری کرده و یا چرم پاکستانی خریداری کرده است. مورد استفاده بسیاری از چرمها خاص است. به این معنا که فقط در تولیدات خاصی به کار میروند بنابراین هنگام ارزیابی چرم کارشناس باید به موارد کاربرد چرم دقت کند و علاوه بر آن اطلاع دقیقی از خاصیت و شکل چرم داشته باشد. در کنار این موضوعات برای ارزیابی قیمت چرم باید به چرم به عنوان یک پوسته ناهمگن دقت شود. به این معنا که ممکن است چرم مربوط به فلان حیوانی باشد که در پاکستان است اما کدام قسمت از پوست حیوان تبدیل به چرم و کالا شده است هم اهمیت خواهد داشت.
بنابراین هنگامی که قصد مراجعه با کارشناس جهت ارزیابی و یا تعیین قیمت را دارید مورد و دلیل ارزیابی باید به خوبی مشخص شود و یا کارشناسان محترم خود به دقت جزئیات ارزیابی را در نظر بگیرند چرا که ممکن است عدم در نظر گرفتن آن سبب بروز اختلاف و یا تعدد کارشناسی شود.

یکی از مهمترین محصولات تولیدی و صادراتی ما در حوزه محصولات دامی سالامبور است. سالامبور به پوست حیوانات گفته میشود که پشم و موی آنها به وسیله اسید و نمک زدوده شده است. در واقع سالامبور کردن روشی برای نگهداری پوست محسوب میشود. ارزش سالامبور نسبت به دیگر محصولات مانند چرم و کالاهای چرمی و حتی وت بلو بسیار پایین است اما به دلیل قیمت پایینی که دارد مشتریان بسیار زیادی برای آن وجود دارد. به طوری که بخش عمده سالامبور تولید شده در کشور ما به مشتریان زیادی در چین، ترکیه، پاکستان، ایتالیا و آلمان فروخته میشود.
یکی از وظایف کارشناس رسمی دادگستری محصولات دامی تعیین ارزش و قیمت سالامبور است. در این یادداشت به کمک ایشان به بررسی راههای تعیین ارزش سالامبور میپردازیم.
متاسفانه یکی از مسائل جدی ما در صنعت چرم صادرات سالامبور خام است. سالامبور قیمت چندانی نسبت به چرم ندارد اما ارزش آن بسیار زیاد است به همین دلیل نیاز است تا کارشناس دادگستری محصولات دامی اقدام به تعیین قیمت و کیفیت آن کند.
پوست خام ابتدا به سالامبور تبدیل میشود و سپس به وت بلو و بعد از آن به کراست و نهایتا به چرم. اما ارزش سالامبور نسبت به چرم حدود یک دهم است برای مثال اگر قیمت یک تکه چرم یک میلیون تومان باشد قیمت یک تکه سالامبور صد هزار تومان است. به عبارت بهتر حاصل ارزش افزوده وت بلو و کراست و نهایتا چرم بیش از 90 درصد حال آن که ارزش تولید پوست و تبدیل آن به سالامبور نزدیک 10 درصد است.
کارشناس رسمی محصولات دامی قیمت واقعی سالامبور را با توجه به قیمت نهایی چرم مشخص میکند. برای مثال اگر قیمت چرم یک میلیون باشد قیمت سالامبور حداقل پانصد هزار تومان است چرا که تولید و تبدیل پوست به سالامبور هزینه بیشتری نسبت به سایر مراحل تولیدی دارد.
در کنار این شاخص باید به نوع سالامبور هم توجه کرد. این که سالامبور از پوست چه حیوانی است نقش مهمی در تعیین قیمت دارد برای مثال سالامبور گوسفندی بیش از یک و نیم برابر سالامبور بزی ارزش دارد. مراحل تهیه سالامبور نیز اهمیت دارد. گاه استفاده بیش از حد از نمک و اسید باعث آسیب رساندن به پوست حیوان می شود و حتی نقشهایی بر روی آن ایجاد میشود که ارزش سالامبور را کمتر از نصف قیمت واقعی آن میکند.
اما همانطور که در ابتدا هم اشاره کردیم خرید و فروش سالامبور معمولا با توجه به ارزش واقعی آن صورت نمیگیرد و حتی گاها بنظر میرسد که ارزش چندانی برای سالامبور وجود ندارد. بنابراین بین ارزش واقعی و قیمت مورد معامله اختلاف زیادی وجود دارد. به همین دلیل نیز در اختلافهایی که بر سر قیمت سالامبور بروز میکند معمولا کارشناس محصولات دامی به قیمت موجود در بازار توجه میکند و تنها شاخصهایی مانند نوع پوست و کیفیت سالامبور را در تعیین قیمت در نظر میگیرد نه ارزش واقعی آن.
با توجه به این که بسیاری از مراکز تولید چرم در کشور هم اقدام به خرید سالامبور از تولید کنندگان میکنند امکان بروز اختلاف میان آنها وجود دارد به همین دلیل هم کارشناسان این حوزه صلاحیت اظهار نظر در این خصوص را به دست آوردهاند. در صورتی که نیاز به تعیین قیمت و کیفیت سالامبور دارید و یا یا مشکلاتی در خصوص تعیین قیمت مواجه شدید میتوانید با کارشناسان تماس حاصل فرمائید.

چرم یکی از پر طرفدارترین محصولات دامی به حساب میآید که جایگاه بسیار خاصی در تولید البسه، کفش، کیف و سایر تولیدات مرتبط دارد. صادرات چرم از سدههای پیش به کشورهای مختلف منطقه و حتی کشورهای اروپایی انجام میشده و در حال حاضر نیز بخش اعظمی از چرم تولیدی در تبریز به خارج از کشور صادر میشود.
هنگامی که از کالای چرمی و چرم صحبت میشود یکی از دغدغه های اصلی افراد انتخاب چرم اصل و با قیمت مناسب است. به عبارتی پرسش همه این است که چگونه جنس چرم را تشخیص دهند و حداقل قیمت آن چقدر است؟
یکی از وظایف کارشناس رسمی دادگستری محصولات دامی تعیین قیمت و کیفیت چرم و محصولات مرتبط به آن است. در این مقاله راههای تشخیص چرم با کیفیت و همچنین نحوه قیمتگذاری بر آن را توضیح خواهیم داد و در آخر هم نکاتی را در خصوص کلاهبرداری در این زمینه و شیوه طرح شکایت در خصوص آن مطرح خواهیم کرد.
چرم را میتوان بر اساس وزن، بر اساس جنس و بر اساس نوع تولید آن دسته بندی کرد. رایج ترین دسته بندی بر اساس نوع چرم است که به انواع اشبالت، میلینگ و شرانگ دسته بندی میشود. بعضی از چرم ها مانند چرم کروکدیل بیشتر جنبه تزئیناتی دارند چرا که قیمت بسیار زیادی دارد اما چرم گوسفند معمولا برای رویه کفش و لباس و چرم گاو و شتر و غیره برای زیره کفش و تولید کیف و سایر محصولات مقاومتر استفاده میشود.
بنابراین هنگام تعیین قیمت چرم ابتدا باید به نوع چرم دقت کافی کرد. برای مثال اگر شما میخواهید یک کیف تماما چرم بخرید احتمالا از چرم گاو و گوسفند بیشتری استفاده شده است و نباید هزینه چرم تزئینی را پرداخت کنید. اما پرسش اینجاست که چگونه چرم را تشخیص دهیم؟
اولین راه برای تشخیص چرم ضخامت آن است. چرم اصل نباید ضخامت یکسانی داشته باشد و قسمتهای مختلف آن باید از لحاظ ضخامت ناهمسان باشند. دومین راه توجه به برچسب محصولات چرم هستند. تقریبا همه کمپانیهای معتبر نوع چرم و میفیت آن را بر روی محصولات خود درج میکنند. مورد سوم بوی چرم است. مورد چهارم پرزهای پشت چرم هستند که همان پشم حیوان است در صورتی که پشت چرم نخ وجود داشته باشد قطعا چرم طبیعی نخواهد بود. دیگر این که چرم اصل به راحتی نمیسوزد و نکته آخر در مورد بازتاب نور در چرم است. اگر چرم زیر نور به شکل مشخصی و از همه طرف نور را بازتاب دهد قطعا اصل نیست.
اما از نظر کارشناس رسمی محصولات دامی تشخیص این که چرم اصل و یا غیر اصل است هم نمیتواند مانع خرید اشتباه شود چرا که باید کیفیت چرم هم مشخص شود. طبق توضیح کارشناس دادگستری محصولات دامی این که چرم از کدام لایههای محصولات دامی و از چه نوع پوستی تهیه میشود نقش مهمی در تعیین کیفیت محصول چرم دارد. در حال حاضر چرم با گریم کامل بهترین نوع چرم است و چرم گرین و جیر در رده پایین قرار میگیرند به طوری که معمولا چرم جیر را برای صادرات چندان مناسب نمیدانند و مشتری زیادی هم ندارد. بنابراین کارشناس در تشخیص چرم لایههای مختلف چرم را نیز در نظر دارد. در کنار این موضوع باید به قسمتهای مختلف یک چرم هم اشاره کرد برای مثال اگر به چرم سازی میروید دقت کنید کدام بخش از چرم بدن حیوان را برای ساخت کالای شما استفاده میکنند. معمولا بهترین چرم، چرم پشت کمر حیوان است و سایر قسمتها کیفیت پایین تری دارند.
اما نکته آخر در تعیین کیفیت چرم فرآیند ساخت چرم است. حتی اگر بهترین بخش پوست حیوانات را هم انتخاب کرده باشید در صورتی که در فرآیند تولید اشتباهاتی رخ دهد چرم مرغوبی تولید نخواهد شد. این که چرم چگونه و با چه مادهای رنگ شده است نقش اساسی در تعیین کیفیت و قیمت چرم دارد.
کارشناس رسمی دادگستری محصولات دامی در صورت بروز مشکل در خرید و فروش چرم وظیفه دارد تا در خصوص کیفیت و قیمت چرمی که فروخته شده است اظهار نظر کند. معمولا افراد مختلف محصولات غیر چرمی و یا چرمهای نامرغوب را به نام چرم اصل و حتی تزئینی و گرانبها میفروشند اما بعد از مدت کوتاهی نشانههای بی کیفیتی محصول مشخص میشود. در صورت بروز چنین مشکلاتی میتوانید با کارشناسان ما تماس حاص فرمائید.

ایران یکی از بزرگترین مصرف کنندههای گوشت و مرغ در منطقه است و آمارها حاکی از مصرف روزانه بیش از بیست هزار تن مرغ و دو هزار تن گوشت در کشور دارد. در بعضی از شهرها مانند تهران نزدیک به هزار تن مرغ حداقل مصرف روزانه خانوار است و بیش از دویست تن گوشت را هم باید به این میزان مصرف افزود. تقریبا بیش از نیمی از این میزان مصرف در کشور به صورت کشتار روز تامین میشود و بقیه هم به صورت گوشت وارداتی و منجمد.
این حجم از میزان مصرف و کشتار در روز نیازمند نظارت و کنترل است چرا که همواره امکان ورود گوشت و مرغ آلوده از طریق کشتار در کشتارگاهها وجود دارد و یا با توجه به این که معمولا مردم علاقه بیشتری به خرید گوشت و مرغ تازه دارند فروشندگان اقدام به گرانفروشی کنند.
در این یادداشت به کمک کارشناس رسمی دادگستری محصولات دامی به بررسی ابعاد مختلف کشتار روز و همچنین مسائل و اختلافاتی که این نوع کشتار میتواند به همراه داشته باشد خواهیم پرداخت.
یکی از موضوعات پر اهمیت در خرید گوشت و مرغ گرم اطمینان از سلامت آنهاست. چگونه میتوانیم به سلامت گوشت و مرغ پی ببریم؟ اولین نکته در سلامت مرغ و گوشت سلامت ظاهری آن است. برای مثال رنگ مرغ معمولا سفید است و ماهیچههای مرغ به رنگ صورتی تمایل دارد. وجود جراحت بر روی مرغ، لکههای سیاه، ایجاد لایههای چسبنده، شکستگی و بوی بد مرغ از نشانههای فاسد شدن یا بیمار بودن مرغ است. در گوشت قرمز هم تیرگی بیش از حد گوشت، بوی نامطلوب، ایجاد لایههای خشک شده روی گوشت، کهنه بودن استخوانهای دنده گوشت گاو یا گوسفند، نشان از کیفیت پایین گوشت و احتمالا بیماری و یا کهنه بودن گوشت دارد.
اما موضوع مهم در این یادداشت تعیین قیمت کشتار روز است. قیمت کشتار روز با توجه به چند عامل مهم تعیین میشود. برای طیور ابتدا قیمت روز جوجه، سپس قیمت خوراک طیور بر حسب میزان مصرف مرغ در طول رشد و سپس هزینههای نگهداری و واکسیناسیون و در نهایت هم سود توجیه کننده انجام یک فعالیت اقتصادی محاسبه میشود. در دامها هم تقریبا همین موضوع رعایت میشود ابتدا هزینه یک بره یا بزغاله مشخص میشود و سپس میزان خوراکی که در روز استفاده میکند بعلاوه هزینه کارگری و نگهداری در طول دوران رشد محاسبه میشود و تقریبا بیست و پنج درصد سود هم برای تولید کننده در نظر گرفته میشود.
از نظر کارشناس دادگستری محصولات دامی این شیوه که در حال حاضر با وجود نرم افزارهای تعیین قیمت سادهتر هم شدهاست روش مناسبی برای تعیین قیمت کشتار روز است. البته برخی متغیرهای دیگر مانند هزینه کشتار، هزینه توزیع و هزینه حمل و نقل هم باید برای تعیین قیمت تمام شده در نظر گرفته شود.
در صورتی که قیمت کشتار روز و عرضه آن در بازار بیشتر از حد مجاز و تنظیمی بازار باشد با گرانفروشان برخورد خواهد شد. کارشناس رسمی محصولات دامی موظف است تا به گزارشهایی که در خصوص افزایش قیمت محصولات دامی ارائه میشود رسیدگی کند. همچنین اگر مردم نسبت به فعالیت و قیمت مرغ و گوشت یک واحد تولیدی اعتراض و شکایتی داشته باشند دادگاه کارشناس محصولات دامی را برای بازرسی و برآورد قیمت مجاز مسئول میکند. در صورت بروز تخلف در این حوزه و گزارش کارشناس قاضی به تناسب جرم مجازات و جریمهای را برای متخلفان در نظر میگیرد.

تکانههای بازار گوشت و مرغ گاه و بی گاه تاثیرات بسیار منفی بر افکار عمومی و همچنین قدرت خرید مردم میگذارند. تا جایی که در برخی از مواقع حساس سال مانند شبهای عید کنترل قیمت و کیفیت مرغ و گوشت به یک مطالبه عمومی و بسیار مهم برای جامعه و دولت تبدیل میشود.
اما چه عواملی در تعیین این قیمتها تاثیر گذار هستند و چگونه باید میزان کیفیت این کالاها را مشخص کرد؟ با متخلفان این حوزه چه برخوردهایی صورت میگیرد و نقش کارشناس رسمی دادگستری محصولات دامی در این موضوعات چیست؟ در این یادداشت تلاش میکنیم تا پاسخهای قانعکنندهای به این پرسشها داشته باشیم.
بخش بسیاری زیادی از گوشت و مرغ مصرفی در کشور ما تولید داخل هستند. واحدهای صنعتی مرغداری متعدد و همچنین مراکز پرورش گاو نقش اساسی در تولیدات ما دارند. اما در کنار تولید داخلی حجم زیادی از نیاز بازار نیز توسط کشورهایی چون برزیل تامین میشود به طوری که گوشتهای وارداتی را اصطلاحا گوشت برزیلی مینامند.
قیمت گوشت گرم همواره بیشتر از گوشت و مرغ منجمد است دلیل این موضوع را هم میتوان در کیفیت بالای گوشت تازه در نظر گرفت. گوشت تازه ار لحاظ بافت، میزان پروتئین و همچنین سلامت ارزش غذایی بیشتری نسبت به گوشت منجمد دارد و از آن جا که گوشتهای منجمد بیشتر از راه واردات به بازار مصرف تزریق میشوند معمولا استقبال کمتری برای خرید آنها وجود دارد و همین موضوع زمینه کاهش قیمت آن را فراهم آورده است.
نوع بسته بندی گوشتها و همچنین توجه به استانداردها و نوع حمل و نقل آنها تاثیر مستقیمی بر کیفیت گوشت دارند. مواد غذایی مانند گوشت نسبت به گرما و همچنین محیط حساسیت بسیار زیادی دارند به طوری که در صورت نگهداری و یا حمل و نقل نامناسب بخش زیادی از ارزش غذایی خود را از دست میدهند. کارشناس محصولات دامی در تعیین ارزش به این موارد دقت ویژه ای دارد.
قیمت گوشت قرمز گوسفندی در حال حاضر در بازار بیش از 120 هزار تومان و گوشت گوساله هم حدود همین قیمت را دارد و قیمت مرغ هم بیش از 14 هزار تومان است در حالی که گوشت منجمد قیمتی کمتر از صد هزار تومان و مرغ منجمد حدود 10 هزار تومان در بازار عرضه میشود.
قیمت گوشت مرغ در بازارهای مهم و پر مصرف مانند تهران گاهی از نرخ تنظیمی هم فراتر رفته است و کارشناسان پیش بینی میکنند روند افزایش قیمت گوشت با توجه به بالا رفتن نرخ خوراک دام و هزینههای تولیدی دام بیشتر هم خواهد شد.
ارزش گوشتها با استفاده از میزان پروتئین، آهن، روی، سدیم و کلسیمی که دارند مشخص میشود. به همین دلیل هم برخی از گوشتها مانند گوشت ماهی در نظر بعضی از افراد ارزش غذایی بیشتری نسبت به گوشت و مرغ دارد و یا معمولا گوشت را به مرغ ترجیح میدهند چرا که هم از لحاظ پروتئینی و هم عناصر موجود در آن نسبت به گوشت فقیر به حساب میآید.
کارشناس دادگستری محصولات دامی نقش مهمی در تعیین قیمت و ارزش گوشت بر عهده دارد. این کارشناسان موظف هستند تا از طریق محاسبه هزینه تولید هر کیلو مرغ و گوشت نظر خود را نسبت به تعیین نرخ ثابت این کالاها اعلام کنند و از سوی دیگر در صورتی که با تخلفاتی در بازار شاهد باشیم که نیاز به ارزیابی کالاهای عرضه شده باشد کارشناس رسمی محصولات دامی مسئول این ارزیابی است. برای مثال در صورتی که از یک قصابی و عرضه کننده محصولات گوشتی شکایت شود کارشناس مذکور وظیفه دارد تا بررسی کیفیت گوشت عرضه شده و همچنین قیمت آن نظر خود را در خصوص بروز یا عدم بروز تخلف اعلام کند.
تعداد پروندههایی که سالانه در این حوزه تشکیل میشود بیش از هزار مورد بوده است که عمده آنها هم به دلیل عرضه گوشت بی کیفیت در بازار و یا عدم توجه به نرخهای اعلام شده و یا اصطلاحا همان گرانفروشی بودهاند. متخلفان این پروندهها معمولا با جریمه نقدی روبرو میشوند و این جرایم گاه تا دو میلیون تومان هم گزارش شده است. البته پروندههایی هم در خصوص توزیع گوشت آلوده وجود دارند که توسط سایر کارشناسان این حوزه مورد بررسی قرار میگیرد و جریمهها نیز به مراتب بیشتر خواهد بود.
بنابراین کارشناس محصولات دامی علاوه بر نقشی که در تعیین قیمت گوشت برای واردات و صادرات و همچنین تنظیم بازار ایفا میکند در خصوص پروندههایی که در این حوزه هم تشکیل شده است اظهار نظر میکند. در صورتی که با مشکلات قضائی در زمینه کیفیت و قیمت گوشت و مرغ مواجه هستید میتوانید با کارشناسان ما تماس حاصل فرمائید.